Αγία Ματρώνα - Κιουρά
Μονόχωρη καμαροσκέπαστη εκκλησία χτισμένη τον 18ο αι. σε χερσόνησο βορείως του οικισμού Παρθένι. Οι τοίχοι της κοσμούνται με αγιογραφίες μοναδικής πρωτοτυπίας σε μη βυζαντινό στυλ, που παραπέμπουν στον μοντερνισμό. Στα χρόνια της δικτατορίας ο ναός ήταν ερειπωμένος, ώσπου μια ομάδα πολικών κρατουμένων αποτελούμενη από τον Μανόλη Γλέζο και τους εικαστικούς Κυρ. Τσακίρη, Αντ. Καραγιάννη και Τ. Τζανετέα, αποφάσισαν να τον επισκευάσουν. Οι τρεις εξόριστοι ζωγράφοι ιστόρησαν στο εσωτερικό του νεωτερικά αγιογραφικά μοτίβα χρησιμοποιώντας ως μοντέλα συγκρατουμένους τους, γυναίκες της Λέρου και χωροφύλακες. Από την έναρξη των εργασιών το 1969 μέχρι την ολοκλήρωσή τους μετά από οκτώ μήνες, οι κάτοικοι του νησιού στήριξαν το εγχείρημα. Ωστόσο στα χρόνια της μεταπολίτευσης άτομα προερχόμενα από συντηρητικούς παραθρησκευτικούς κύκλους ασβέστωσαν τμήμα των τοιχογραφιών. Σήμερα η εκκλησία της Αγίας Κιουράς αποτελεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο και προστατεύεται από την Πολιτεία. Θαυμάστε την αριστουργηματική σύνθεση της ταφής του Χριστού.
Εξόριστος στο Παρθένι ήταν τότε κι ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος. Εδώ εμπνεύστηκε τα «18 λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας» που μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης. Ανάμεσά τους και το εμβληματικό «Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις».
